Vào tháng 1 năm 2025, Vatican đã ban hành một văn kiện mang tính đột phá với tiêu đề Antiqua et Nova: Về Mối Quan Hệ Giữa Con Người và Trí Tuệ Nhân Tạo. Văn kiện này, do Bộ Giáo Lý Đức Tin và Bộ Văn Hóa và Giáo Dục phối hợp biên soạn và được Đức Thánh Cha phê duyệt, trình bày khuôn khổ lý thuyết và đạo đức của Giáo Hội trong việc tiếp cận thời đại AI. Trọng tâm của văn kiện là lời kêu gọi sự sáng suốt và trách nhiệm: AI phải luôn phục vụ con người và thúc đẩy lợi ích chung. Đức Thánh Cha Phanxicô bổ sung: “AI không nên được coi là một dạng trí thông minh nhân tạo của con người mà là sản phẩm của trí tuệ con người…Không bao giờ được nhầm lẫn AI với con người hay thay thế cho con người.”

Nhận thức này vô cùng quan trọng đối với chúng ta tại Silicon Valley, nơi các công cụ và nền tảng đang được tạo ra có khả năng định hình lại cách sống, làm việc và tương tác của hàng tỷ người. Công nghệ được phát triển tại đây không chỉ ở phạm vi địa phương mà còn có quy mô và phạm vi toàn cầu. Ý nghĩa về mặt đạo đức trong những sáng kiến của chúng ta đòi hỏi sự suy ngẫm thấu đáo, không chỉ trong các tập đoàn và phòng thí nghiệm mà còn trong các cộng đoàn đức tin.

Để đáp lại nhu cầu cấp thiết này, tôi đã góp phần đồng sáng lập một mối quan hệ hợp tác mới giữa Đại Học Santa Clara và Bộ Văn Hóa và Giáo Dục của Vatican, mang tên Viện Công Nghệ, Đạo Đức và Văn Hóa (iTEC). Sứ mạng của chúng tôi là thúc đẩy tinh thần lãnh đạo có đạo đức và đổi mới có trách nhiệm ở những người phát triển và triển khai công nghệ mới.

Cùng nhau, chúng tôi đã phát hành cuốn cẩm nang Ethics in the Age of Disruptive Technologies: An Operational Roadmap (Đạo Đức trong Thời Đại Công Nghệ Đột Phá: Lộ Trình Hoạt Động). Để hưởng ứng lời kêu gọi của Đức Thánh Cha về “sự khôn ngoan của trái tim được đổi mới” trong thời đại AI, chúng tôi đã thiết kế tài nguyên này để giúp các công ty lồng ghép đạo đức vào cơ cấu, quy trình và văn hóa của họ — không phải là ý nghĩ chợt nảy ra mà là sự suy xét toàn diện ngay từ đầu. Cuốn cẩm nang này cung cấp lộ trình rõ ràng để đánh giá rủi ro, lợi ích và tác động xã hội của các công nghệ mới nổi, đồng thời đề xuất chiến lược xây dựng văn hóa suy ngẫm có đạo đức trong môi trường đổi mới với tốc độ cao.

Như Giám Mục Paul Tighe, Thư Ký Bộ Văn Hóa và Giáo Dục đã nói: “Không thể đợi đến cuối quy trình mới quan tâm đến yếu tố đạo đức. Đạo đức phải là nền tảng xuyên suốt, định hình mọi giai đoạn thiết kế, phát triển và triển khai”. Cha nhắc nhở chúng ta rằng dù các hệ thống công nghệ rất tinh vi, chúng vẫn là kết quả của những lựa chọn do con người thực hiện. Các giá trị mà chúng ta đưa vào sẽ phục vụ lợi ích chung hoặc làm gia tăng sự bất bình đẳng và gây ra tác hại.

Mặc dù Antiqua et Nova là văn kiện Vatican, Đức Thánh Cha Phanxicô thường trực tiếp đối mặt và giải quyết các vấn đề liên quan đến AI. Trong Sứ Điệp cho Ngày Thế Giới Hòa Bình năm 2024, ngài đã viết: “Chúng ta cần bảo đảm rằng cuối cùng các hình thức trí tuệ nhân tạo được phát triển là để phục vụ tình huynh đệ và hòa bình của con người.… Những công cụ này có thể và phải phục vụ cho những khát vọng cao đẹp nhất của con người, chứ không phải những bản năng tiêu cực nhất.”

Là những người có đức tin đang sống tại trung tâm của sự đổi mới công nghệ, chúng ta có một vị thế đặc biệt để tiếp nối và thúc đẩy sứ mạng này. Chúng ta phải ủng hộ AI minh bạch, hòa nhập và có trách nhiệm. Chúng ta cần đảm bảo rằng thành quả của sự tiến bộ sẽ nâng đỡ người nghèo, hỗ trợ những người bị gạt ra bên lề và bảo vệ những người yếu thế.  Chúng ta tôn vinh Đức Thánh Cha Phanxicô không chỉ bằng lời cầu nguyện mà còn bằng cam kết xây dựng một tương lai công nghệ xứng đáng với phẩm giá của mỗi con người.